Węzeł Wodny
Węzeł Wodny, czy węzeł hydrotechniczny, to miejsce, w którym skupiają się różne drogi wodne i zlokalizowane są różne budowle hydrotechniczne. W Białej Górze łączą się szlaki wodne Nogatu, Wisły i Liwy. Oprócz śluzy Biała Góra, będącej najbardziej znanym w tym miejscu obiektem, która łączy Wisłę z Nogatem, są także - wrota przeciwpowodziowe, most (kiedyś obrotowy), jazy, oraz Wielki Upust, odprowadzający wody Liwy do Nogatu - złożony z jazu i śluzy - obecnie nieużywanej. Całość sprawia wrażenie ogromnej, monumentalnej budowli. Jeśli porównamy Białą Górę, do znanej większej liczbie wodniaków śluzy Gdańska Głowa, to ta ostatnia wydaje się... mała.
Należy uważać, zwłaszcza jeśli z pokładu jachtu wspinamy się po drabinkach do biura śluzowego. Różnice wysokości są naprawdę znaczne! Większość budowli wzniesiona jest z czerwonej cegły, a widoczne gdzieniegdzie dziury po kulach dowodzą, że te mury niejedno widziały...
Przy śluzie została zbudowana przystań żeglarska Biała Góra, której zarządcą jest spółka Pętla Żuławska. Więcej na temat przystani - tutaj
- Godziny otwarć śluzy Biała Góra, kontakt telefoniczny - klikamy tutaj
Śluza Biała Góra - widok od strony Nogatu. Śluza jest nietypowym i wyjątkowym w skali regionu i Polski obiektem hydrotechnicznym. Posiada aż pięć par wrót ("podwójne" wrota w "obu kierunkach" oraz wrota przeciwpowodziowe). Przy górnej głowie nad śluzą przechodzi droga i most obrotowy. To zdjęcie nie oddaje ogromu budowli.
Śluza Biała Góra - połączenie Wisły z Nogatem
Śluza w Białej Górze jest pierwszą z czterech śluz tzw. kaskady Nogatu, w kierunku od Wisły do Zalewu Wiślanego. Kolejne to Szonowo, Rakowiec i Michałowo. Wymiary komór śluz są takie same lub bardzo podobne. W przypadku śluzy Biała Góra wynoszą: długość 57m, szerokość 9,53 m. Maksymalny spad (różnica poziomów) wynosi aż 4,10 m i jest największy wśród śluz na Nogacie. Wrota obsługiwane są ręcznie.
Płynąc od strony Nogatu cumujemy do kierownic śluzy, lub kilkaset metrów wcześniej, wprost do brzegu. Okazały budynek operatora śluzy znajduje się na prawym (północnym) brzegu.
Wejście do śluzy od strony Nogatu - na pierwszym planie odbojnice, czyli fachowo - kierownice śluzy. Ważnym elementem kierownic są metalowe pomosty, umożliwiające bezpieczne wyjście na ląd (w Przegalinie czy Gdańskiej Głowie trzeba balansować po owych barierkach). W głębi widać dwie pary wrót śluzy, które pozwalają na śluzowanie w zależności od tego czy poziom wody jest wyższy na Nogacie czy na Wiśle. Fot. P. Salecki
Wyjście ze śluzy Biała Góra na Wisłę. Widok z mostu obrotowego nad śluzą. Fot. Piotr Salecki
Jaz śluzy Biała Góra (widok od strony Nogatu) - fot. P. Salecki
Wielki Upust - połączenie Liwy z Nogatem
Ceglany jaz u ujścia Liwy do Nogatu, wybudowany w 1852 roku w korpusie wału przeciwpowodziowego. Powstał jako część większego założenia, mającego na celu skierowanie większej ilości wody do Wisły (kosztem Nogatu) oraz zabezpieczenie Żuław Elbląskich przed powodziami. Składało się ono z przekopu Nogatu wraz z jazem (4km na północ, koło wsi Piekło - widoczny na zdjęciu satelitarnym) oraz systemu wałów przeciwpowodziowych.
Wieki Upust został wzniesiony w celu uzyskania kontroli nad poziomem wody w Nogacie, poprzez regulację odpływu z Liwy. Posiada dwa przepusty w formie sklepionych tuneli, na których znajdują się obecnie stalowe wrota przeciwpowodziowe. Po podwyższeniu wałów wiślanych w 1879 roku, jaz przebudowano a na górze poprowadzono lokalną drogę do Sztumu (dziś DW 603). W latach 1912-15 wybudowano obok stopień wodny Biała Góra na nowym przekopie Nogatu i jednocześnie odcięto od Wisły stary przekop. W latach 30. XX wieku, od strony ujścia, przy wylocie lewego tunelu jazu, dobudowano niewielką śluzę dla małych statków. Śluza obecnie jest nieczynna, ale jest dostępna dla jednostek wodnych. Jej wrota sa stale otwarte i można przez nią przepływać z Nogatu na Liwę.
Wielki Upust - widok od strony Nogatu. Fot. Tomasz Pluciński
Wielki Upust - widok od strony rzeki Liwy. Fot. Piotr Salecki (maj 2010)
Z lewej strony jaz, z prawej śluza (obecnie nieużywana). Przepływamy prawą stroną, przez komorę śluzy. Wielkość jednostki ograniczona jest wysokością, na jaką podniesiona jest stalowa zasuwa. Przez to niestety niewiele jednostek może dostać się na Liwę z Nogatu, chociaż Liwą mogłyby popłynąć nawet większe jachty, oczywiście z położonym masztem. Na drodze do Kwidzynia mogą Was jednak zatrzymać niskie przeszkody nadwodne - przepusty rurowe, mostki, kładki.
Wielki Upust - widok od strony rzeki Liwy. Fot. Piotr Salecki (maj 2010)
Wielki Upust - widok od strony rzeki Liwy. Fot. Piotr Salecki (maj 2010)
Wielki Upust - widok od strony rzeki Nogat. Fot. Piotr Salecki (maj 2010)
Piotr Salecki
Odpowiedzi
Dodaj nową odpowiedź